Testament ustny audiowizualny – spadkobranie dzięki filmikowi na Facebooku, czy Tik-Toku lub rolkce na Instagramie? Zmiany w prawie spadkowym nadchodzą. 5 czerwca 2024 r. na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy zmieniającej Kodeks Cywilny i Kodeks Postępowania Cywilnego. Projekt zakłada wprowadzenie nowego rodzaju testamentu – testament ustny audiowizualny.
Według projektu testament ustny audiowizualny będzie możliwy w ten sposób, że ustne oświadczenie spadkodawcy, obejmujące również podanie miejsca i daty jego sporządzenia oraz wskazanie tych okoliczności, zostanie utrwalone za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk na trwałym nośniku informacji, umożliwiającym ich odtworzenie. Z kolei treść testamentu ustnego audiowizualnego stwierdza się w ten sposób, że nośnik, na którym zarejestrowano oświadczenie spadkodawcy zostanie przekazany do sądu spadku nie później niż w terminie miesiąca od chwili sporządzenia oświadczenia, a po śmierci spadkodawcy w terminie trzech miesięcy od tej chwili. Sąd dokona oględzin nośnika i sporządzi protokół zawierający treść oświadczenia.
Wprowadzane przepisy dotyczące testamentu ustnego audiowizualnego budzą kilka wątpliwości:
- Jak należy podawać miejsce i datę sporządzenia testamentu? Czy wystarczy powiedzenie tego przez spadkobiercę, czy jeśli brakuje tego miejsca i daty, a można by je wywnioskować z innych danych np. z lokalizatora w smarfonie?
Ustawodawca jasno mówi, że ustne oświadczenie będzie musiało zawierać datę oraz miejsce sporządzenia testamentu ustnego audiowizualnego.
- Czy testament ustny audiowizualny na Tik-Toku, czy Instagramie będzie ważny?
Jak będzie zawierać wszystkie ważne dane, czyli datę, miejsce sporządzenia oraz ustanowienie spadkobierców i inne rozporządzenia to tak. Ważne żeby testament ustny audiowizualny miał opcję pobrania pliku audiowizualnego na stały nośnik w celu dołączania go do Sądu.
- Czy testament ustny audiowizualny jest narażony na fałszerstwa za pomocą deep fake oraz sztucznej inteligencji?
Z pewnością testament ustny audiowizualny może być formą, która jest narażona na tego typu fałszerstwa. Typowy sędzia nie ma kompetencji, by móc ocenić, czy taki testament jest sfałszowany, czy nie. Być może spowoduje to lawinę wniosków o badanie testamentu ustnego audiowizualnego przez biegłych, co spowolni postępowanie.
Pożyjemy, zobaczymy. Na razie jest to projekt, który będzie przedmiotem debaty. Ciekawa zmiana – patrząc na digitalizację społeczeństwa na plus i przydatna. Zobaczymy jak będzie wyglądał proces wdrażania zmian, ale z pewnością trzeba będzie doprecyzować systemy zabezpieczenia przed fałszerstwami.